Zonlicht, terrasjes en lange avonden maken de zomer voor veel mensen een vrolijke en energieke periode. Maar de zomer kan ook juist een onverwachte uitdaging zijn. Wat gebeurt er eigenlijk in je lichaam en geest tijdens de warmste maanden van het jaar? En waarom voelen sommigen zich juist somber of angstig wanneer de zon schijnt?
Ook de zomer kent donkere dagen
Veel mensen kennen winterdepressie, waarbij somberheid en energiegebrek optreden als de dagen korter en donkerder worden. Maar wist je dat er ook zoiets bestaat als zomerdepressie? Sommige mensen ervaren juist in de zomer een toename van depressieve klachten. Oorzaken kunnen zijn dat je slechter slaapt door warmte, of dat je dagritme verstoord raakt door vakanties of lange, lichte avonden. Het idee dat “iedereen vrolijk hoort te zijn” kan je somberheid versterken als je hier last van hebt.
Hoe zonlicht je brein beïnvloedt
Zonlicht speelt een directe rol in de aanmaak van belangrijke stoffen in je hersenen. Wanneer licht via je ogen op je netvlies valt, sturen speciale lichtgevoelige cellen signalen naar een gebied in de hersenen dat de suprachiasmatische kern wordt genoemd. Dit gebied regelt je biologische klok en bepaalt hoeveel melatonine je aanmaakt. Bij veel licht wordt de productie van melatonine afgeremd, waardoor je je alerter voelt.
Daarnaast stimuleert zonlicht de aanmaak van serotonine, een neurotransmitter die bekendstaat als het ‘gelukshormoon’. Hogere serotoninespiegels kunnen zorgen voor een betere stemming en meer energie. Dit verklaart waarom veel mensen zich vrolijker voelen bij mooi weer.
Bij sommigen werkt dit systeem net iets anders. Een sterke stijging van serotonine kan leiden tot overprikkeling, onrust of zelfs angst. Zeker bij mensen die al kwetsbaar zijn voor stemmings- of angststoornissen, zoals depressie of OCS, kan veel zonlicht zo een paradoxaal effect hebben. De combinatie van verstoord melatonineritme en verhoogde serotonineactiviteit kan gevoelens van stress of paniek versterken, in plaats van verminderen.
Ook speelt vitamine D, dat je huid bij zonlicht aanmaakt, een rol. Vitamine D is betrokken bij processen in de hersenen die invloed hebben op stemming, maar een tekort of snelle veranderingen in vitamine D-spiegels worden in verband gebracht met somberheid en depressieve klachten. Dit maakt zonlicht een krachtige, maar soms onvoorspelbare factor in hoe je je voelt.
Warmtestress en mentale klachten
Hoge temperaturen vragen veel van je lichaam. Warmte kan leiden tot vermoeidheid, lusteloosheid en concentratieproblemen, waardoor sombere gevoelens kunnen toenemen. Voor mensen met OCS kan hitte zelfs extra benauwend zijn, omdat het fysieke ongemak, gevoelens van paniek of dwanghandelingen (zoals handen wassen etc.) kan versterken. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot meer controlebehoefte of een gevoel van verlies aan grip.
Veranderingen in je sociale omgeving
De zomer is vaak een periode waarin vrienden, familieleden of collega’s op vakantie zijn. Daardoor kun je tijdelijk minder steun ervaren uit je omgeving. Ook kan het confronterend zijn als je sociale media vol staat met zonnige vakantiefoto’s terwijl jij je somber of angstig voelt. Het wegvallen van je vertrouwde steunnetwerk kan gevoelens van eenzaamheid of isolement versterken.
Negatieve coping in de zomer
Voor mensen die zich somber, gestresst of angstig voelen, kan de zomer juist een periode zijn waarin ze onbewust naar ongezonde manieren grijpen om emoties te dempen. Denk aan meer alcohol drinken, omdat terrasjes en zomerfeestjes dat uitnodigen, of vaker roken om onrust te onderdrukken. Ook kunnen mensen geneigd zijn om zich terug te trekken en langdurig binnen te blijven, waardoor gevoelens van isolatie en somberheid verergeren.
Al geven deze copingstrategieën op korte termijn een gevoel van verlichting, zorgen ze op de langere termijn vaak juist voor meer problemen. Alcohol en roken beïnvloeden je stemming negatief, kunnen slaap verstoren en versterken vervolgens jouw angst of depressie. Probeer daarom bewust stil te staan bij hoe je met stress en emoties omgaat in de zomer. Zoek liever naar gezonde alternatieven, zoals bewegen, ontspanningsoefeningen of praten met iemand die je vertrouwt. Merk je dat je vaker naar alcohol, sigaretten of andere ongezonde gewoonten grijpt? Wees mild voor jezelf, maar schakel professionele hulp in als je merkt dat het je dagelijks functioneren belemmert.
Wat kun je doen?
Er zijn een tal van tips die we kunnen geven, maar ze komen allemaal neer op hetzelfde. Zorg goed voor jezelf. Jij bent het waard om voor gezorgd te worden. Wees liefdevol naar jezelf toe en maak keuzes die op lange termijn goed zijn voor jou en je gezondheid.
Let op je slaapritme
Houd een regelmatig slaapritme aan. Probeer ook als het buiten nog lang licht is, vaste tijden voor naar bed gaan en opstaan aan te houden. Een stabiel ritme helpt je mentale veerkracht te vergroten. Als je dit lastig vindt, probeer dan tijdelijk supplementen die je kunnen ondersteunen bij het in slaap vallen. Supplementen zijn geen vervanging voor een gezond en gevarieerd eetpatroon.
Magnesium bisglycinaat
Een goed opneembare vorm van magnesium kan bijdragen aan ontspanning van spieren en zenuwstelsel. Dit supplement kan helpen als je problemen hebt zoals moeilijk inslapen of onrustig slapen, vooral als er sprake is van magnesiumtekort. Volg de dosering instructies op de verpakking en combineer het met een gezonde levensstijl.
Valeriaan
Een natuurlijk kruid dat rustgevend kan werken en soms gebruikt wordt bij milde slaapproblemen of nervositeit. Valeriaan kan helpen om sneller in slaap te vallen en dieper te slapen, maar werkt niet bij iedereen. Gebruik het niet in combinatie met alcohol of andere middelen die slaperigheid veroorzaken.
Nachtrustcomplex
Een voedingssupplement dat vaak een combinatie bevat van rustgevende ingrediënten zoals valeriaan, passiebloem, hop en melatonine. Dit kan ondersteunend zijn bij kortdurende slaapproblemen. Let goed op de samenstelling en volg de aanbevolen dosering; langdurig gebruik wordt afgeraden zonder overleg met een arts of behandelaar.
CBD (cannabidiol)
Kan in sommige gevallen helpen om te ontspannen of om sneller in slaap te vallen. Begin altijd met een lage dosering en observeer hoe je je voelt, want een te hoge dosis kan leiden tot sufheid of slaperigheid overdag. Bespreek het gebruik van CBD bij twijfel altijd met je behandelaar.
Melatonine
Alleen aanbevolen als je slaapritme ernstig verstoord is, bijvoorbeeld bij ernstige of langdurige slaapproblemen. Houd je strikt aan de aanbevolen dosering en gebruik het niet langer dan een paar weken. Bij verkeerd of langdurig gebruik kan melatonine je natuurlijke slaap-waakritme juist verder ontregelen.
Let op signalen van overprikkeling
Hitte, drukke omgevingen of lange dagen met veel activiteiten kunnen snel leiden tot overprikkeling, zeker als je al gevoelig bent voor stress. Signalen kunnen zijn: prikkelbaarheid, hoofdpijn, vermoeidheid, moeite met concentreren of een gevoel van overweldiging. Neem deze signalen serieus en plan bewust voldoende rustmomenten in.
Gun jezelf korte pauzes in een rustige, koele ruimte, beperk het aantal sociale afspraken op één dag en geef jezelf toestemming om ‘nee’ te zeggen als het te veel wordt. Regelmatige ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen of mindfulness, kunnen helpen om sneller te herstellen.
Drink met mate
Hoe verleidelijk het ook is om op een zonnige dag neer te strijken op een terras of samen een fles wijn open te trekken, is het belangrijk om voorzichtig te blijven. Alcohol kan je stemming beïnvloeden, je slaap verstoren en gevoelens van somberheid of onrust verergeren, zeker als je al kwetsbaar bent.
Stel daarom duidelijke voorwaarden voor jezelf voordat je besluit te drinken. Zorg dat je eerst belangrijke taken afrondt die niet kunnen wachten, zodat je geen extra stress creëert. Eet en drink voldoende water voordat je alcohol neemt, zodat je lichaam beter in balans blijft. En stap alleen over op alcohol als je merkt dat je je emotioneel stabiel voelt. Niet uit frustratie, verdriet of verveling.
Om je eigen keuzes beter te toetsen, kun je jezelf vooraf de volgende vragen stellen:
- Heb ik vandaag genoeg en gezond gegeten en gedronken?
- Voel ik me emotioneel rustig of probeer ik juist iets weg te drinken?
- Heb ik morgen verplichtingen waarvoor ik scherp en uitgerust moet zijn?
- Kan ik het bij één of twee drankjes houden?
- Zou ik ook plezier kunnen hebben zonder alcohol?
Door deze vragen eerlijk te beantwoorden, help je jezelf bewuste keuzes te maken en voorkom je dat alcohol een negatieve invloed heeft op je stemming of herstel.
Praat over seizoensinvloeden met je behandelaar
Merk je dat je klachten veranderen of verergeren tijdens de zomer? Bespreek dit dan met je behandelaar. Samen kunnen jullie onderzoeken of er aanpassingen nodig zijn in je behandeling of dagelijkse structuur. Soms kunnen kleine veranderingen, zoals een ander dagritme, extra gesprekken of praktische afspraken over vakantieperiodes, al veel verschil maken. Door hierover open te zijn, voorkom je dat je onnodig lang blijft rondlopen met klachten en blijf je beter in balans.
Gun jezelf een zomer waarin jij telt
De zomer hoeft niet alleen maar licht en luchtig te zijn, het mag soms ook wat minder goed gaan. Dat betekent niet dat je faalt of ‘raar’ bent als jij het moeilijk hebt terwijl anderen lijken te genieten. Wees mild voor jezelf en durf steun te zoeken. Praat over wat je voelt, stel grenzen en kies bewust voor gezonde manieren om met stress om te gaan.
Jij verdient het om ook in de zomer goed voor jezelf te zorgen, op een manier die past bij jouw behoeften en tempo. En mocht je merken dat je vastloopt of extra hulp nodig hebt, weet dan dat je er niet alleen voor staat. Bij rTMS International denken we graag met je mee over hoe jij je zomer draaglijker en zelfs prettiger kunt maken.
