Er gaat niets boven fysieke afspraken en face-to-face contact tijdens je behandeling. Het stukje menselijk contact, steun, begrip en expertise zijn zo waardevol. Maar wanneer je thuis zit, je even alleen voelt en het je even teveel wordt kan je bepaalde hulpmiddelen gebruiken. Maar hoe gebruiken we AI als steun bij mentale gezondheid?
Digitale hulpmiddelen als je thuis zit
Er zijn een tal van apps, forums en websites beschikbaar die je kunt bezoeken om een extra steuntje in de rug te krijgen. Maar AI wordt steeds meer ingezet. Digitale hulpmiddelen zijn ontzettend handig als je tussen sessies of behandelingen in zit. Belangrijk om aan te geven is dat het geen vervanging is: De inzichten die je krijgt tijdens reguliere therapie zijn compleet afgestemd op jouw klachten en jouw verhaal. Daarom is het goed om hulp te zoeken als je worstelt met psychische klachten.
Hoe we met AI omgaan
We zitten steeds vaker met onze gedachten. Niet alleen thuis, maar ook digitaal. En steeds vaker stellen mensen vragen aan AI: “Waarom voel ik me zo?”, “Hoe kom ik hier uit?”, of “Geef me motivatie om vol te houden.” AI wordt zo niet alleen een digitale assistent, maar ook een soort klankbord. Maar wat kan AI nou écht voor je betekenen als je worstelt met somberheid, angst of dwang? En wat niet?
AI, zoals ChatGPT, is een taalmodel. Dat betekent dat het getraind is op enorme hoeveelheden tekst en patronen in taal herkent. Het is geen persoon, geen therapeut en ook geen ‘bewust’ systeem. AI is slim in het genereren van tekst die logisch en behulpzaam lijkt, gebaseerd op jouw vraag of input (prompt), maar het heeft geen emoties, oordeel of dieper begrip van jouw unieke situatie. Wees ervan bewust dat AI fouten kan maken. Zorg dat je belangrijke informatie controleert op fouten.
ChatGPT als ondersteuning bij mentale gezondheid
Nogmaals: ChatGPT is geen vervanging is voor therapie, maar het kan in sommige situaties zeker ondersteunend zijn.
Journallen of reflecteren
Naast alle tips die we al gegeven hebben als het gaat om journallen, kan AI je helpen dit verder uit te bouwen. Laat AI je helpen bij het stellen van verdiepende vragen, Je kunt alles wat je opgeschreven hebt delen en vragen: “Help me met wat ik nu ervaar.” Of “Geef me een dagplanning en tips om beter om te gaan met de emoties die ik ervaar.” De tips die je dan krijgt, kan je verder verwerken in je journal en gelijk een actieplan maken voor het moment erna.
Motivatie en structuur
Je kunt AI vragen om je te helpen met dagplanning, affirmaties of aanmoediging. Vraag om een motiverende tekst, een ochtendroutine of om bemoediging. Wat je op dat moment zoekt, krijg je dan ook als je de juiste vragen stelt. Bijvoorbeeld met motivatie, als je wilt, kan je net zo vaak als je wilt vragen om motivatie. Als je dan een motiverende tekst krijgt, lees het hardop. Je kunt dit ook gebruiken om los te komen van procrastinatie.
Begrip en geruststelling
Soms wil je gewoon even gehoord worden. AI kan reageren met woorden van steun of uitleg. Je kunt je gedachten en problemen delen, en vragen om alleen wat begrip en ruimte om te voelen wat je voelt. Het kan je helpen om meer begrip te krijgen van de dingen die je voelt en waar je tegenaan loopt. Hoe dan ook, is het fijn om op deze manier even ruimte te maken voor wat je op dit moment voelt.
Praktische oplossingen
Chat GPT is erg goed in het geven van praktisch, algemeen advies. Denk aan tips bij slapeloosheid, spanningsklachten, focusproblemen of gezonde leefstijlkeuzes. Let op: Het blijft algemene informatie, geen persoonlijk medisch advies. Als je ernstige gezondheidsklachten ervaart, bespreek het dan met jouw huisarts.
AI als steun bij mentale gezondheid
Alles begint bij je prompt, de zin of vraag die je invoert. Hoe specifieker je bent, hoe beter het antwoord. Als je niet weet waar je op dat moment moet beginnen, vraag dan om onderzoekende vragen.
Voorbeeld promtps:
- “Ik voel me gespannen maar weet niet waarom.” “Stel me een voor een vragen om dit te onderzoeken”
- “Ik wil rustiger worden voor het slapen.” “Wat kan ik doen?”
- “Geef me een paar vragen om na te denken over hoe ik liefdevol met mezelf omga.”
- “Stel me 5 vragen voor zelfreflectie bij stress.”
- “Schrijf een bemoedigende tekst voor als ik me hopeloos voel.”
- “Geef me een stappenplan om vandaag toch iets gedaan te krijgen, ondanks mijn vermoeidheid.”
- “Wat zijn de dingen die ik kan doen als ik last heb van pieker gedachten?”
Wees niet bang om emoties te benoemen. AI oordeelt niet. Je kunt dus gewoon zeggen: “Ik voel me vandaag waardeloos, help me mild te blijven voor mezelf.” Gebruik het als een soort vriendelijk spiegelbeeld. Niet als alleswetende bron.
Waarom AI geen vervanging is
AI kan steun geven, maar het is géén behandelaar. Het luistert niet zoals een mens dat doet, kent je voorgeschiedenis niet en mist het vermogen om nuance te herkennen in complexe psychische problematiek. Zeker bij ernstige klachten zoals een depressie, trauma of dwangstoornis is het belangrijk om met een professional te praten. Die kijkt naar het hele plaatje en kan de juiste behandelmethodes toepassen. AI maakt fouten. Soms is de informatie achterhaald, onjuist of te algemeen. Gebruik het dus als hulpmiddel, maar check medische of psychologische informatie altijd bij een betrouwbare bron of zorgprofessional. Vertrouw AI niet blind, zeker niet als het om je gezondheid gaat.
Niet geschikt bij suïcidaliteit
Voel je je wanhopig of denk je aan zelfmoord? Neem dan altijd contact op met een arts of bel 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 (gratis, 24/7). AI is niet geschikt voor crisissituaties en kan niet beoordelen hoe ernstig jouw situatie is. Blijf er niet mee zitten. Hulp is beschikbaar, ook als het uitzichtloos voelt.
Waarom AI waardevol is als zelfhulpmiddel
Ondanks die grenzen, kan AI op een laagdrempelige manier bijdragen aan meer zelfinzicht, structuur of dagelijkse steun. Het is 24/7 beschikbaar, oordeelt nooit en kan je helpen om woorden te geven aan wat je voelt. Voor mensen met lichte tot matige stemmingsklachten of terugkerende gedachten kan het een handige aanvulling zijn. Zeker als je nog twijfelt om hulp te zoeken of tussen therapiesessies in wat houvast zoekt.
Zoek je meer dan de juiste prompt?
Bij ernstige of aanhoudende klachten is er professionele hulp beschikbaar. Een van de behandelingen die steeds vaker wordt ingezet bij depressie en obsessieve-compulsieve stoornis (OCS), is rTMS: repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie. Deze therapie stimuleert met magnetische pulsen specifieke hersengebieden die betrokken zijn bij stemming, motivatie en dwanggedachten. Het is veilig, niet-invasief en wetenschappelijk onderbouwd. Bij rTMS International wordt deze behandeling toegepast bij mensen die onvoldoende baat hadden bij therapie of medicatie, met vaak verrassend positieve resultaten.
Je staat er niet alleen voor. Of je nu experimenteert met AI voor journaling, nadenkt over rTMS, of net de eerste stap zet richting hulp, weet dat er altijd iets is wat je kunt doen. AI kan een startpunt zijn. Hulpverleners, behandelingen en herstel zijn het vervolg.
