De herfst is officieel weer begonnen en dat kan voor veel mensen betekenen dat ze last krijgen van seizoensgebonden stemmingsklachten (SAD). De dagen worden korter, de ochtenden donkerder. Waar de een geniet van knusse herfstavonden, merkt de ander dat de energie langzaam wegglipt. Voor sommigen gaat dit verder dan een korte dip, zij ontwikkelen SAD (Seasonal Affective Disorder), ook wel seizoensgebonden depressie genoemd.
Wat is SAD?
SAD is een vorm van depressie die vooral voorkomt in de herfst en winter. Al kan het ook voorkomen in de zomer– en lenteperiode, maar in verhouding is dit vaak minder. Seizoensgebonden depressie heeft alle kenmerken van depressie, maar de oorzaak ligt grotendeels in de invloed van het seizoen.
Belangrijkste oorzaken van SAD
Het seizoen speelt een grote rol in het ontwikkelen van seizoensgebonden depressies, maar er zijn nog meer oorzaken die zorgen voor deze somberheidsklachten.
- Minder daglicht: verstoort je biologische klok (circadiaans ritme), waardoor je slaap-waakpatroon in de war raakt.
- Minder serotonine: dit ‘gelukshormoon’ zakt in de donkere maanden, wat somberheid kan versterken.
- Meer melatonine: bij gebrek aan licht maakt je lichaam méér slaaphormoon aan, waardoor je vermoeid en futloos wordt.
- Verstoord ritme: kortere dagen en langere nachten kunnen leiden tot prikkelbaarheid en concentratieproblemen.
- Biologische aanleg: in sommige families komt SAD vaker voor; ook de gevoeligheid voor licht in het netvlies en brein speelt mee.
- Geografische ligging: hoe verder van de evenaar, hoe groter de kans op SAD.
- Psychologische factoren: eerdere depressies, stress of een gevoelige aanleg vergroten het risico.
Hoe kan rTMS helpen?
De meest bekende behandelingen zijn lichttherapie, gesprekstherapie en soms medicatie. Deze kunnen helpen om de stemming te stabiliseren. Voor veel mensen werken deze goed, maar helaas niet voor iedereen. rTMS (repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie) is een behandeling waarbij met zachte magnetische pulsen specifieke hersengebieden worden gestimuleerd. Bij depressie richt rTMS zich meestal op de prefrontale cortex, het gebied dat belangrijk is voor stemming, motivatie en emotionele balans.
Onderzoek laat zien dat rTMS effectief is bij verschillende vormen van depressie, waaronder therapie-resistente depressie en SAD. Omdat SAD dezelfde hersengebieden beïnvloedt als andere vormen van depressie, is het logisch dat rTMS ook hierbij kan helpen. Waar lichttherapie zich richt op het herstellen van je biologische klok, stimuleert rTMS direct de hersengebieden die betrokken zijn bij stemming en energie.
Voor wie kan rTMS geschikt zijn?
Juist in de herfst, wanneer de klachten beginnen, kan het verstandig zijn om tijdig met een behandeling te starten. Door de hersenen vroeg in het seizoen te activeren, kan de depressieve periode korter of minder heftig verlopen.
- Mensen die al meerdere winters last hebben van terugkerende depressieve klachten
- Patiënten bij wie lichttherapie onvoldoende helpt
- Mensen die liever geen of minder medicatie gebruiken
- Wie behoefte heeft aan een behandeling zonder bijwerkingen zoals sufheid of gewichtstoename
SAD is meer dan een simpele herfst– of winterdip. Voor wie elk jaar opnieuw merkt dat de donkere maanden een zware impact hebben, kan rTMS een waardevolle behandeling zijn. Het helpt het brein actiever en stabieler te worden, juist op de momenten dat het extra nodig is.